Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği Erzurum Şube Başkanı Murat Ertaş, Türk-İran sınır görüşmelerinde tarihte önemli yer tutan I. Ve II. Erzurum Antlaşmaları’na dikkat çekti.
TDED Erzurum Şube Başkanı Ertaş, konuyla ilgili şunları söyledi: “Erzurum bulunduğu jeopolitik konumu nedeniyle devletler ve medeniyetler tarihi açısından zengin bir hikâyesi olan şehirdir. Bulunduğu coğrafya nedeniyle yolların kavşağında, dağların geçidinde bulunan Erzurum aynı zamanda orduların da yürüyüş güzergâhında çok mühim stratejik merkezdir. Dünya tarihinde önemli bir merkez olan Erzurum, aynı zamanda Türk tarihinin de önemli aktörlerindendir.
Gerek Türk tarihinin gerek şehir tarihinin önemli olaylarından biri de bugünkü Türk-İran sınırı ve ilişkilerini belirlemede önemli köşe taşlarından biri olan Erzurum Konferanslarıdır. Tarihte I. Ve II. Erzurum Antlaşması olarak bilinen Erzurum Konferansları görünürde Türk-İran sınır görüşmeleriyken İngiliz ve Rusların katılımıyla bölgenin siyasi ve beşeri dengeleri için uluslar arası uzlaşma konferanslarına dönüşmüştür. Bu konferansların şehir kültüründe, tarih turizmine kazandırılması gerekmektedir. Bırakın sokaktaki vatandaşı birçok eğitimci de tarihimiz için çok önemli olan Erzurum Antlaşması’ndan haberdar değil.
Birinci Erzurum Antlaşması 28 Temmuz 1823’te, ikinci Erzurum Antlaşması 15 Mayıs 1843 ila 1 Haziran 1847 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Bu antlaşmalarda iki Türk devleti arasında (Osmanlı-İran) sınır görüşmelerinden ziyade bir barış, hoşgörü, uzlaşma ve bilhassa İslam kardeşliği vurgusu öne çıkarılmıştır.
Ayrıca II. Erzurum Antlaşması’nda heyet içerisinde mütercim olarak Erzurum’da dört yıl bulunup eserler veren dünyaca ünlü lügat yazarı Redhouse’un varlığı Erzurum lehine hâlâ işlenmemiş, kültür turizmi açısından çok kıymetli bir hakikattir.
Hal böyleyken, İstanbul’a ve Tahran’a uzaklığı eşit olan, demir ipekyolunun da önemli kavşak şehri olan Erzurum’da Erzurum Antlaşmaları farklı program ve etkinliklerle iki ülke arasında bir barış unsuru olarak yeni nesle hatırlatılmalı, bu antlaşmaların, Redhouse’un ve o yılların anlatıldığı bir müze ev oluşturulmalıdır. Bu konuda İran Erzurum Başkonsolosu Sayın Sajad Soltanzade’nin gayretlerini memnuniyetle takip ediyoruz. İnşallah en kısa zamanda Erzurum Antlaşmaları üniversitelerimizin de katkılarıyla bir panel, bilgi şöleni yapılarak hakkıyla idrak edilir, şehir tarihi ve hafızası yeniden canlandırılır.”
